Κάποιες σκέψεις για το σχέδιο "Αθηνά"

ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑ

Μετά τον Ξένιο Δία και τον Καλλικράτη πως να μην είμαστε καχύποπτοι με τα κάθε λογής μεταρρυθμιστικά σχέδια που φέρουν ονόματα από το αρχαιοελληνικό δωδεκάθεο; Έτσι  μόλις ακούσαμε για νέο σχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση με όνομα Αθηνά, το μυαλό μας πήγε κατ’ ευθείαν στο κακό. Και μάλλον επιβεβαιωθήκαμε..

      τι προβλέπει το νέο σχέδιο;

Κλείσιμο τμημάτων, ακόμα και ολόκληρων σχολών. Η ΑΘΗΝΑ θα κλείσει άμεσα τουλάχιστον 4 περιφερειακά πανεπιστήμια και περισσότερες από 150 σχολές ανώτατης και ανώτερης τεχνολογικής εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα τα 40 υπάρχοντα ιδρύματα γίνονται 32 ενώ πανελλαδικά μένουν 386 τμήματα από τα 533. Παράλληλα 5 από τα 7 μεγάλα ΑΕΙ της Αττικής καθώς και τα ΤΕΙ της Αθήνας και του Πειραιά αποκτούν κοινή διοίκηση μέχρι να συγχωνευθούν κι αυτά.

Χιλιάδες λοιπόν φοιτητές ανά την Ελλάδα αναγκάζονται εν μια νυκτί είτε να μετακομίσουν σε άλλη πόλη είτε, αν δεν είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά αυτή την αλλαγή, να παρατήσουν τις σπουδές τους. Ενώ ακόμα κι αν μπορέσουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, θα απολέσουν πολλά από τα κεκτημένα δικαιώματά τους, όπως αυτό στην δωρεάν στέγαση και σίτιση, αφού οι νέες σχολές δεν τα παρέχουν (να η ευκαιρία για φοιτητοδάνεια!!). Πλάι στους φοιτητές, σε δυσμενή θέση θα βρεθεί και πλήθος καθηγητικού, διδακτικού, ερευνητικού, διοικητικού και υπαλληλικού προσωπικού, καθώς οι συγχωνεύσεις θα φέρουν απολύσεις.

Εδώ λοιπόν γεννάται ένα σαφές ερώτημα. Κυρίαρχο επιχείρημα της κυβέρνησης για την υπεράσπιση του σχεδίου είναι ο εξορθολογισμός των δαπανών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η «διόρθωση» λαθών του παρελθόντος, κατά το οποίο ανοίγανε άκριτα τμήματα επί τμημάτων σε επαρχιακές περιοχές.

 Άρα μήπως εμείς με τη στάση μας γινόμαστε άθελά μας υπερασπιστές της υπάρχουσας προβληματικής κατάστασης;

Κατά την άποψή μας, λοιπόν, το άνοιγμα όλων αυτών των τμημάτων τα τελευταία χρόνια προωθήθηκε απόλυτα συνειδητά από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, για δύο συγκεκριμένους λόγους. Ο πρώτος αφορά στην ανάπτυξη «πελατειακών σχέσεων» με τις τοπικές κοινωνίες και την εξασφάλιση ψήφων. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εκάστοτε γαλάζιοι και πράσινοι τοπικοί άρχοντες, έταζαν αφειδώς το άνοιγμα τμημάτων για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, από το ζεστό χρήμα που θα έφερναν οι φοιτητές. Ο δεύτερος και πιο στρατηγικός στόχος (που συχνά κι έντεχνα αποσιωπάται) έχει να κάνει με το ότι πολλές από αυτές τις σχολές που άνοιγαν εξυπηρετούσαν σε μεγάλο βαθμό την οικονομία, που ούσα σε φάση ανάπτυξης, είχε ανάγκη από πλήθος εξειδικευμένου προσωπικού, χωρίς συνολική εποπτεία του γνωστικού του αντικειμένου και (τις περισσότερες φορές) χωρίς κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα, ώστε να υπάρχει κατάλληλο και ταυτόχρονα εύκολα εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό.

Και σταμάτησε δηλαδή το κεφάλαιο να έχει ανάγκη από εξειδικευμένο προσωπικό;

Θαύματα δε γίνονται. Προφανώς και συνεχίζει να έχει ανάγκη. Μπορεί σε μικρότερη ποσότητα από πριν 5 και 10 χρόνια, αλλά σίγουρα έχει.  Απλούστατα θα εξασφαλίσει την ανάγκη του για εξειδικευμένο προσωπικό με άλλο τρόπο.

Θα ενοποιήσει υπό τη στέγη ενός τμήματος τα μέχρι σήμερα απλωμένα εδώ κι εκεί τμήματα, που θα αποτελέσουν τις επιμέρους κατευθύνσεις του ενοποιημένου τμήματος. Το ενοποιημένο λοιπόν τμήμα που θα δημιουργηθεί θα παρέχει κατακερματισμένα πτυχία, ανάλογα με την κατεύθυνση που θα επιλέγει ο κάθε σπουδαστής. Καθιερώνεται έτσι η έννοια του ατομικού φάκελου προσόντων, των πιστωτικών μονάδων, με μια λέξη των διασπασμένων πτυχίων που είναι πλήρως αποστοιχισμένα από εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα. Αρα σαν αποτέλεσμα, έχουμε πιο συγκεντρωτικά κι ενιαία τμήματα, τα οποία όμως θα βγάζουν εξίσου εξειδικευμένο προσωπικό, χωρίς συνολική εποπτεία του γνωστικού τους αντικειμένου.

Για να γίνουμε πιο κατανοητοί μέσα από ένα παράδειγμα, από την ίδια την παρουσίαση του Υπουργείου¹. 32 τμήματα ΤΕΙ ανά την Ελλάδα, σχετικά με τη διοίκηση επιχειρήσεων, μονάδων υγείας, τουριστικών έργων, εμπορίας και marketing θα συγχωνευτούν σε ένα ενιαίο τμήμα με όνομα «διοίκηση επιχειρήσεων, συστημάτων και οργανισμών». Το νέο τμήμα θα έχει 5 κατευθύνσεις (διοίκηση επιχειρήσεων, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων, διοίκηση μονάδων υγείας, διοίκηση οργανισμών, marketing εμπορίας και διαφήμισης). Παρατηρούμε ότι τα μέχρι πρώτινος 32 ξεχωριστά τμήματα, αποτελούν τις 5 κατευθύνσεις του νέου τμήματος. Κάθε σπουδαστής θα παίρνει διαφορετικό πτυχίο, ανάλογα με την κατεύθυνση της επιλογής του.

¹http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2013/130131_sxedio_athhna_deltio_typoy.pdf

 

Την ίδια δουλειά (αυτή της χορήγησης κατακερματισμένων πτυχίων) θα πλαισιώσουν φυσικά τα ιδιωτικά κολλέγια, ειδικά τώρα που πέρασε άλλωστε νόμος που εξισώνει την ισχύ των πτυχίων που μπορούν να παρέχουν με τα πτυχία των ΑΕΙ.

Τέλος, οι νέες σχολές που προκύπτουν από τις συγχωνεύσεις θα έχουν εξ αρχής ένα συγκεντρωτικό και αυταρχικό μοντέλο διοίκησης, το οποίο δε θα αφήνει κανένα περιθώριο διεκδίκησης στους φοιτητές.

Συμπερασματικά λοιπόν, η αντίθεσή μας στο σχέδιο Αθηνά δεν εντοπίζεται στο κλείσιμο και την συγχώνευση των τμημάτων ως τέτοια, αλλά στον τρόπο με τον οποίον γίνεται (πέταμα 15.000 φοιτητών στο δρόμο), τα κριτήρια από τα οποία υπαγορεύεται (οικονομικά) και στη δημιουργία νέων τμημάτων με συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης, που θα παρέχουν διασπασμένα και κατακερματισμένα πτυχία.

Θα ήταν αφελές να νομίσουμε πως το σχέδιο «Αθηνά» αφορά μόνο τις σχολές που κλείνουν ή συγχωνεύονται. Η λογική πτυχίων που εισάγει, σε επόμενη φάση μένει να εφαρμοστεί και στα ΑΕΙ, φέρνοντας τη διαφοροποίηση των αποφοίτων ίδιων τμημάτων. Οφείλουμε λοιπόν όλοι οι φοιτητές να προβληματιστούμε για το «σπάσιμο» των πτυχίων και να κατανοήσουμε σε βάθος το λόγο που διεκδικούμε αποσαφηνισμένα γνωστικά αντικείμενα και ενιαία πτυχία.

Σε αυτήν την προσπάθεια διάλυσης της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης εμείς ως ΕΑΑΚ, παλεύουμε από θέση αρχής για Ενιαία Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση δηλαδή για ενιαία πτυχία ανά γνωστικό αντικείμενο με όλα τα επαγγελματικά εργασιακά δικαιώματα κατοχυρωμένα σε αυτό, αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση, δημόσια και δωρεάν φοιτητική μέριμνα. Λέμε όχι στις απολύσεις των εργαζομένων και παλεύουμε για μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους.